Een hersenschudding gaat meestal zonder complicaties over en het herstel duurt doorgaans niet langer dan een paar dagen of weken. De meeste mensen herstellen goed van een hersenschudding. In sommige gevallen houden de klachten van een hersenschudding echter maanden tot jaren aan. Wanneer klachten langer dan drie maanden aanhouden dan wordt er in het algemeen gesproken over post commotioneel syndroom, oftewel PCS. Dit is een vorm van niet aangeboren hersenletsel (NAH).
De klachten waar mensen met een langdurige hersenschudding mee te maken krijgen kun je verdelen in 3 categorieën:
- concentratie en aandachtsproblemen
- constante vermoeidheid
- afwezig zijn
- leerproblemen
- vertraagde reactie
- verwardheid
- problemen in planning en uitvoering (gebrek aan initiatief)
- hoofdpijn
- duizeligheid
- misselijkheid
- overgevoeligheid voor licht en geluid
- extreme vermoeidheid
- visus klachten als dubbel of wazig zien en moeite met lezen
- slaapproblemen
- tinnitus (piep of bromtoon in je oren)
- evenwichtsproblemen
- spraakproblemen
- prikkelbaarheid
- emotioneel ontregeld
- verdrietig
- angstig
- opgejaagd gevoel
- verminderde zin in seks
- persoonlijkheidsveranderingen
- verminderde frustratietolerantie
- hyperalertheid
- gebrekkig ziekte-inzicht
- ontremd gedrag
- gebrek aan inlevingsvermogen
- gevoelens van depressie of angst
Naast deze klachten kunnen de sociale gevolgen groot zijn. PCS-klachten kunnen van invloed zijn op je arbeidsvermogen en je sociale participatie in de maatschappij wat een gevoel van isolement met zich mee kan brengen. Ook worden sommige mensen meer afhankelijk van hun omgeving.
ZENUWSTELSEL:
Mensen met PCS hebben veelal een fors ontregeld zenuwstelsel. Normaliter is het sympathische en het parasympatische (de rem en het gaspedaal) zenuwstelsel in balans. Mensen met PCS ervaren veelal meer stress door de zichtbare en onzichtbare gevolgen van hun letsel. Zo kan voortdurende hoofdpijn, visuele overprikkeling, of overbelasting je zenuwstelsel fors ontregelen.
Hierdoor kan je fight or flight modus in een continuerende staat van paraatheid komen; je staan eigenlijk continue ‘aan’. Wanneer je langdurig een ontregeld zenuwstelsel hebt gaat je lichaam stresshormoon produceren. Het stresshormoon kan vervolgens weer veel fysieke ongemakken veroorzaken als bijvoorbeeld slapeloosheid, depressie of maagklachten. Op deze manier kan je makkelijk in een vicieuze cirkel terecht komen; de klachten van PCS ontregelen je zenuwstelsel waardoor je systeem in de stressmodus schiet, deze stressmodus maakt dat je lichaam meer stresshormoon aanmaakt waardoor de klachten toenemen. Bij mensen met hersenletsel komt chronische overprikkeling door uitputting dan ook veel voor.
DIAGNOSTIEK:
Post commotioneel syndroom is niet aantoonbaar middels een MRI-scan of CT-scan. Er kan sprake zijn van micro-bloedingen waardoor de onderlinge verbindingen tussen hersencellen kapot gaan. Daarbij kunnen neurotransmitters vrijkomen en hersenstellen afsterven. De onderlinge signalen tussen hersencellen kunnen dan niet meer doorgegeven worden. Het afscheuren van hersencellen op microscopisch niveau noemt men axonale schade dan wel diffuse axonale schade. Diffuus betekend dat het letsel verspreid is. Een axon is de uitloper van de hersencel die signalen doorgeeft en communiceert met andere hersencellen. Uit Amerikaans onderzoek is gebleken dat bij meer dan de helft van de mensen met langdurige PCS sprake was van een stoornis in de doorbloeding van de hersenen.
Bij autopsies is gebleken dat mensen met PCS schade hadden aan de witte stof (de uitlopers van de zenuwcellen) van de hersenen.
Een DTI-scan ( Diffusion Tensor Imaging) is een redelijke recente ontwikkeling waarbij de witte stof ook gescand kan worden. In Nederland wordt de DTI-scan nog niet gebruikt voor klinische doeleinden (momenteel nog enkel voor onderzoek).
Een neuro psychologisch onderzoek (NPO) kan soms de onzichtbare cognitieve schade zichtbaar maken waar een MRI of CT scan dit niet kan.
Steeds vaker wordt er ook gekozen voor het maken van een QEEG. Bij een QEEG wordt een EEG-cap met sensoren op het hoofd aangebracht om zo de hersenactiviteiten te meten. Door middel van een QEEG is het inzichtelijk te maken of je hersenactiviteit vertoont die passend is bij een hersentrauma.
SOMATOFORM/SOLK:
Post commotioneel syndroom is veelal medisch niet objectiveerbaar. Dit betekend dat in een neurologisch onderzoek geen schade waargenomen wordt. Wanneer iemand na een hersenschudding langdurig forse beperkingen blijft ervaren wordt er daarom soms gesproken over ‘ Andere gespecificeerde somatisch-symptoom stoornis’ (of de eerdere term SOLK; de lichamelijke klachten, de duur of de hefitigheid van de klachten die optreden zijn niet of onvoldoende verklaarbaar). Hiermee wordt de ernst van de beperkingen gevalideerd maar wordt de medische verklaring hiervoor niet gevonden.
BEHANDELING:
Mensen met PCS zijn het meest geholpen met een multidisciplinaire aanpak daar de problematiek van mensen met PCS zich over het algemeen op verschillende gebieden voor doet. Daarbij is het belangrijk dat stresserende factoren zoveel mogelijk worden weggenomen waardoor er er rust en ruimte ontstaat om tot een zo optimaal mogelijk herstel te komen. Er is geen eenduidige behandeling die voor PCS-ers ingezet kan worden. Op onderstaande websites vind je uitgebreide informatie over PCS.